Język fiński przyjazny dla użytkownika

W tym wpisie dowiesz się, czym jest język fiński przyjazny dla użytkownika, czym się różni od innych odmian i w jaki sposób pomaga w nauce fińskiego.

Eurowizja i język fiński

Emocje po sobotnim finale Eurowizji powoli opadają. Tegorocznym faworytem publiczności bezsprzecznie okazała się piosenka Finlandii „Cha Cha Cha”, wykonywana po fińsku. Jest to powód ogromnej dumy Finów, których ogarnął prawdziwy Eurowizyjny szał. Świętowanie miało również swój językowy wymiar. Na facebookowym profilu Selkokeskus w tygodniu poprzedzającym finał ukazał się post z tłumaczeniem tekstu piosenki na tak zwany selkokieli.

Prosty język fiński

Co to takiego? Selkokieli można wyjaśnić jako prosty lub uproszczony język (w tym przypadku język fiński), czyli taki, w którym używa się prostych słów, zdań i konstrukcji. Pojęcie to obejmuje zarówno język pisany jak i mówiony. Jest to wariant języka fińskiego, używany przez wzgląd na tych użytkowników języka, dla których yleiskieli (odsyłam do poprzedniego artykułu o języku fińskim) jest za trudny. Selkokeskus to natomiast organizacja, która zajmuje się sprawami uproszczonego języka w Finlandii, co oznacza, że ich inicjatywy obejmują zarówno pracę nad uproszczonym fińskim jak i szwedzkim. Według szacunków tej organizacji, w Finlandii jest od 650 000 – 750 000 osób, które potrzebują tego wariantu.

Selkokieli nie należy kojarzyć z niepoprawnością, błędami lub infantylnością. Na stronie Selkokeskus możemy przeczytać: 

„Każdy ma prawo do informacji, które są łatwe do zrozumienia. Książki i przyjemność czytania również należą do wszystkich. Jednak yleiskieli jest dla wielu osób zbyt trudny. Selkokieli pomaga tym ludziom czytać, podejmować własne decyzje i uczestniczyć w życiu społecznym.” 

Kto potrzebuje tego wariantu?

Do osób, które mogą potrzebować tego wariantu zalicza się osoby z niepełnosprawnościami, osoby z problemami z pamięcią, nauką lub czytaniem i osoby, dla których fiński nie jest pierwszym językiem, lub które się go uczą.

Głównym założeniem używania tego wariantu jest więc przystępność, która oznacza, że każdy może uzyskać dostęp do szeregu usług, mimo niepełnosprawności lub innych ograniczeń. Selkokeskus angażuje się w masę inicjatyw, które rzeczywiście ułatwiają życie wielu osobom w Finlandii. Na przykład strony internetowe fińskiego parlamentu, zakładu ubezpieczeń społecznych albo urzędu skarbowego są dostępne w uproszczonej wersji językowej.

Na tle tych działań, tłumaczenie piosenki „Cha Cha Cha” jest tylko marginalnym działaniem, które mimo wszystko sprawia, że każda osoba posługująca się językiem fińskim może jednakowo uczestniczyć w świętowaniu fińskiego sukcesu na Eurowizji. 

Osobiście bardzo doceniam materiały w selkosuomi (uproszczony język fiński), bo pomagają mi one w codziennej nauce czytania i słuchania. Podobnie pomocny był dla mnie uproszczony szwedzki, czyli lättsvenska.

Szwedzkie warianty

Co ciekawe Szwedzi oprócz lättsvenska mają również klarspråk, czyli wariant używany w tekstach rządowych, ponieważ według szwedzkiego ustawy językowej, język używany w życiu publicznym powinien być dbały, prosty i zrozumiały. Różnicą pomiędzy lättsvenska a klarspråk jest więc rodzaj teksów, ponieważ klarspråk jest używany tylko w oficjalnych dokumentach, a lättsvenska we wszystkich innych tekstach. Selkokieli spełnia obie te funkcje.

Tekst piosenki z tłumaczeniem

TEKST ORYGINALNY

WERSJA UPROSZCZONA

Rankka viikko ja paljon pitkii päiviä takan Mielenkiintona piña colada ja rata Ilta on vielä nuori ja aikaa kumota Tää jäinen ulkokuori on aika tuhota Pidän kaksin käsin kiinni juomista niinku Cha, cha, cha, cha, cha, cha, cha, ei En mieti huomista ku tartun tuopista niinku Cha, cha, cha, cha, cha, cha, cha, ei Haluun olla sekasin ja vapaa huolista niinku Cha, cha, cha, cha, cha, cha, cha, ei Ja mä jatkan kunnes en enää pysy tuolissa niinku Muutama piña colada on jo takana Silti mul on vielä naamataulu vakava (yeah, yeah, ye-ye-yeah) Ilta on vielä nuori ja aikaa kumota Tää jäinen ulkokuori on aika tuhota Parketti kutsuu mua ku en oo enää lukossa Niinku cha cha cha mä oon tulossa …. Nyt lähden tanssimaan Niinku cha cha cha Enkä pelkääkään tätä maailmaa Niinku cha cha cha Kun mä kaadan päälleni samppanjaa Cha, cha, cha, toinen silmä jo karsastaa Ja puhe sammaltaa ku tää toinen puoli must vallan saa Cha, cha, cha, en oo arkena tää mies laisinkaan En oo mut tänään oon se mies, tänään oon se mies

Mulla on ollut rankka viikko ja paljon töitä. Nyt mua kiinnostaa piña coladan juominen ja juhliminen. Ilta on vielä alussa, joten nyt on aikaa juopua. Mun naama on vakava, mutta sen täytyy muuttua. Tilaan koko pöydän täyteen juomia ja tanssin cha, cha, cha, cha, cha, cha, cha. En mieti huomista, kun otan kiinni tuopista. Ja tanssin cha, cha, cha, cha, cha, cha, cha. Haluan humaltua ja olla hetken ilman huolia. Ja tanssin cha, cha, cha, cha, cha, cha, cha. Ja mä jatkan siihen asti, että putoan tuolilta. Oon juonut jo muutaman piña coladan. Silti mun ilme on vielä vakava. Jee, jee, jee, jee! Ilta on vielä alussa, joten nyt on aikaa juopua. Mun naama on vakava, mutta sen täytyy muuttua. Meen pian tanssimaan, koska pystyn jo rennommin ottamaan. Ja tanssin cha cha cha, tanssilattia mua odottaa. …. Nyt lähden tanssimaan ja tanssin cha cha cha. Mä en pelkää enää tätä maailmaa. Ja tanssin cha cha cha, kun mä kaadan päälleni samppanjaa. Tanssin cha, cha, cha,  vaikka en pysty enää mun katsetta kohdistamaan. Ja mun puheesta ei selvää saa, koska alan ihan villiksi muuttumaan. Tanssin cha cha cha, vaikka en oo yleensä näin rohkea ollenkaan. Mutta tänään oon se mies, joka uskaltaa.

Dla nieznających fińskiego, tłumaczenie tekstu Käärijä – Cha Cha Cha na angielski:

This exhausting week and the many long days are behind
There’s only bar and piña colada on my mind
There is some time for a few, the night is still youngish
This icy shell is something I have to demolish

Holding on the drinks with both hands tied on them like a
Cha, cha, cha, cha, cha, cha, cha, no
There’s no tomorrow when I grab a pint tightly like a
Cha, cha, cha, cha, cha, cha, cha, no
Wanna mess my head up and to free my mind of fear like a
Cha, cha, cha, cha, cha, cha, cha, no
And I stay on this seat until I have to climb off it like a…

A couple piña coladas I have devoured
Yet the expression I have on my face is sour
Yeah, yeah, ye, ye, yeah
There is some time for a few, the night is still youngish
This icy shell is something I have to demolish
The floor is calling me when I’m no longer so frozen
Like a cha-cha-cha, I am approachin’
….

I head towards dance floor
Like a cha, cha, cha
And this world ain’t making me scared no more
Like a cha, cha, cha
When champagne all over myself I pour

Cha-cha-cha, one eye keeps turning, crossed too far
And talking is so hard when this different side of me does its part
Cha-cha-cha, I don’t usually go and drop my guard, not me
But now I am that guy, now I am that guy

---

Autorka: Alicja Kiepłińska, @alicja.kielpinska